a, Một số loài sâu hại thanh long
Ruồi đục quả
Ấu trùng đục và ăn phần mềm của quả làm cho quả bị hư, rụng, giảm năng suất và chất lượng quả.
Hình 2: Ruồi đục quả thanh long
Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, tiêu hủy quả bị nhiễm ruồi (chôn quả bị nhiễm xuống đất ở độ sâu 30 cm), loại bỏ những cây hoang dại, dọn các quả rơi rụng trên vườn. Thu hoạch quả đúng thời điểm, phun bả mồi protein thủy phân kết hợp với thuốc hóa học phun lên tán cây.
Nhóm rệp sáp
Rệp sáp sống và hút nhựa trên chồi non và trái, làm chồi non và trái chậm phát triển, thường cộng sinh với kiến, lan rộng trong vườn thanh long.
Biện pháp phòng trừ: Dọn đất thật kỹ, thường xuyên kiểm tra vườn kịp thời, nhất là ở giai đoạn cây đang có hoa và trái non đang phát triển; dùng các thiên địch như bọ rùa, các loài kiến vàng. Phun các loại thuốc hóa học sau khi ấu trùng nở, như: Alpha-cypermethrin + Chlorpyrifos Ethyl + Indoxacarb (Vitashield gold 600EC), Buprofezin + Chlorpyrifos Ethyl (Penalty gold 50WP),… kết hợp với Surfactant Siloxane Alkoxylate (Thần hổ).
Bọ trĩ
Bọ trĩ thường gây hại nặng trong mùa nắng ở phần tiếp giáp tai của nụ hoa làm mất giá trị thẩm mỹ của quả.
Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn sau khi thu hoạch, trừ cỏ dại thường xuyên, cắt tỉa nụ hoa nhiễm bọ trĩ và phần đài hoa còn sót lại và thu gom đem đi tiêu hủy. Sử dụng luân phiên các loại thuốc BVTV: Imidacloprid (Actara 25WG), Spinetoram (Radiant 60EC) và Emamectin Benzoate+Matrine (Rholam super 50SG), Garlicin (Bột tỏi Well) vào thời điểm bọ trĩ gây hại.
Ngâu
Sâu đục phá cành non, cành già và nụ hoa làm ảnh hưởng đến khả năng đậu trái.
Biện pháp phòng trừ: Thăm vườn thường xuyên để phát hiện sớm; có thể bắt bằng tay; dọn sạch các cây dại; khi ngâu xuất hiện nhiều, phun luân phiên các loại thuốc sau: Alpha-cypermethrin + Chlorpyrifos Ethyl + Indoxacarb (Vitashield gold 600EC), Benfuracarb (Oncol 25WP)…
Bọ xít xanh
Côn trùng chích hút nhựa, để lại những vết chích rất nhỏ, khi trái chín nơi các vết chích sẽ xuất hiện các đốm đen, làm trái mất giá trị thương phẩm.
Biện pháp phòng trừ: Tỉa cành để các đọt non và hoa ra tập trung; kiểm tra thường xuyên để ngắt bỏ ổ trứng; tạo điều kiện thuận lợi cho kiến vàng, ong kí sinh phát triển; sử dụng các loại thuốc BVTV: Abamectin + Fipronil (Scorpion 36EC), Buprofezin + Isoprocarb (Applaud-Mipc 25 SP)…
b, Một số bệnh hại thanh long
Bệnh đốm đen (rỉ sắt, rỉ sét)
Bệnh gây hại trên nụ hoa, ở giai đoạn mới xuất hiện, vết bệnh xâm nhiễm từ rìa tai nụ hoa và lan dần vào bên trong, sau đó phát triển thành vệt có dạng elip thuôn dài, lõm ở giữa và có lớp bào tử mọc bám trên bề mặt vết bệnh.
Phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng; bón nhiều phân hữu cơ và cung cấp nấm đối kháng Trichoderma; phun ngừa thuốc trừ nấm gốc đồng hoặc thuốc sinh học gốc Chitosan, … Phun phủ toàn bộ trụ thanh long sau khi cắt tỉa và trước khi xử lý ra hoa để làm giảm áp lực mầm bệnh.
Bệnh thối quả
Bệnh thường xuyên xuất hiện ở giai đoạn cây ra nụ, sau khi hoa nở (2 – 3 ngày sau khi phát hoa héo) và ở giai đoạn quả non. Bệnh phát triển và lây lan nhanh chóng trong điều kiện ẩm độ cao và mưa thường xuyên. Triệu chứng ban đầu là nụ hoặc quả có vết bị thối nhũn, có bọt khí nổi trên bề mặt vết bệnh, bên trên vết bệnh có xuất hiện lớp tơ nấm màu đen và lan rộng rất nhanh làm thối cả quả (sau 19 khoảng 12 – 24 giờ), có mùi hôi (mùi lên men rượu) và có dịch nhựa màu nâu vàng chảy ra.
Phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng và phòng trừ sinh học; phun ngừa bằng chất khử trùng bề mặt bằng thuốc trừ nấm gốc đồng, Streptomycin sulfate hoặc thuốc sinh học gốc Chitosan,… Phun phủ toàn bộ trụ thanh long sau khi cắt tỉa và trước khi xử lý ra hoa giai đoạn ra hoa, phun xen kẽ theo định kỳ 5 – 7 ngày/ lần bằng thuốc sinh học Chitosan hoặc các loại thuốc trừ nấm gốc Kasugamycin, Streptomycin sulfate, Oxolinic acid.
Bệnh đốm nâu (còn gọi là đốm trắng, tắc kè, bệnh ma)
Khi mới xuất hiện, trên cành có những chấm nhỏ li ti (như vết kim châm), lõm vào bề mặt bẹ hoặc trái non và chuyển sang màu trắng sau khoảng 3 – 4 ngày, sau đó chuyển sang màu đỏ cam, có vòng tròn màu vàng bao quanh và dần dần vết bệnh nổi lên thành đốm tròn màu nâu.
Phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, dụng cụ, quần áo bảo hộ; bón phân N-P-K, trung vi lượng cân đối, đầy đủ và hợp lý; kết hợp bón vôi và hạn chế số lần xử lý ra hoa trái vụ; tăng cường sử dụng chế phẩm vi sinh có lợi (nấm Trichoderma). Phun luân phiên các loại thuốc chứa hoạt chất Mancozeb, Iprodione, Difenoconazole, Difenoconazole + Azoxystrobin, Propineb 7 – 14 ngày/lần tuỳ vào điều kiện thời tiết.
Bệnh thán thư
Bệnh gây hại trên các bộ phận của cây rễ, thân, hoa và quả trước và sau thu hoạch; trên rễ, vết bệnh có màu nâu đến nâu đen; trên thân, cành vết bệnh vàng nhỏ, phồng rộp lên màu nâu, kết lại thành mảng lớn màu nâu đen, vết thối từ phần ngọn vào trong; trên hoa vết nhỏ có màu nâu đen, lan rộng, làm hoa rụi rất nhanh, nhũn và rụng xuống; trên quả vết bệnh là những đốm tròn hoặc gần tròn, có tâm màu nâu đỏ, lõm xuống, sau đó phát triển nhanh thành những mảng thối lõm vào vỏ.
Hình 3: Bệnh thán thư trên thanh long
Phòng trừ: Chọn giống sạch bệnh, vệ sinh vườn, thoát nước và tưới nước; tăng cường bón phân hữu cơ có ủ với các loài nấm đối kháng như: Trichoderma, Bacillus polymyxa, Bacillus subtilis, pseudomonas flurescens; phun thuốc gốc đồng khi vừa đậu trái như Difenoconazole, Difenoconazole + azoxystrobin, propineb 7 – 14 ngày/lần (tuỳ vào điều kiện thời tiết).
Tuyến trùng hại thanh long
Tuyến trùng gây hại rễ làm cho cây sinh trưởng kém, cành nhỏ, bị héo tóp rất dễ nhầm lẫn với các triệu chứng thiếu phân, thiếu nước hay thối rễ. Cây bị bệnh nặng và lâu, các rễ sẽ bị thối rữa.
Hình 4: Tuyến trùng hại thanh long
Biện pháp phòng trừ: Sử dụng cây giống sạch bệnh; làm đất kỹ (cày bừa và phơi ải) trước khi trồng; tưới chế phẩm nấm Paecilomyces lilacinus; chế phẩm SOFRI – Paecilomyces; trồng xen thêm vào vườn hoặc bên dưới tán cây các loại cây có tác dụng xua đuổi tuyến trùng như cây hoa cúc thược dược, vạn thọ, lục lạc, cây họ đậu.
